Bijdrage spoeddebat opkoop Veluwse boerderijen voor verbreding A27 Utrecht
Zoals beschreven in de Gelderse Maatregelen Stikstof, is er maar één route uit deze stikstofcrisis. En dat is het terugbrengen van een balans tussen onze welvaart en de natuur. Alleen dán zal er ook ruimte ontstaan voor maatschappelijke ontwikkelingen die ook stikstofruimte vragen.
Als provincie nemen we ook onze verantwoordelijk door 20% van de totaal te reduceren stikstofuitstoot in Nederland voor onze rekening te nemen. Wij realiseren ons dat dit gepaard gaat met pijnlijke maatregelen, heftige emotie een maatschappelijke onrust. En juist daarom is het zo ontzettend belangrijk om zorgvuldig te handelen. Je zou het kunnen samenvatten in drie kernwaarden: zorgvuldig, eerlijk en samen.
Helaas moet ik constateren dat de Rijksoverheid tot nu toe vooral bezig is geweest om ruimte te creeëren voor projecten die nieuwe uitstoot van stikstof veroorzaken en concrete stappen voor natuurherstel achterblijven. De wijze waarop ruimte is gecreëerd voor de A27 is daar een sprekend voorbeeld van. Ook moet ik constateren dat het ministerie van I&W zich weinig bewust is van het totaal aan maatschappelijk belang en de opdracht die wij nota bene van de Rijksoverheid zelf hebben gekregen:
Wij hebben van het Rijk de opdracht gekregen om uitvoering te geven aan maatregelen op het gebied van stikstofreductie. En ook om dit te doen door middel van gebiedsprocessen waarin alle maatschappelijke belangen gewogen kunnen worden. Het is buitengewoon wrang om te constateren dat het ministerie van I&W haar eigen agenda zó belangrijk vindt, dat ze geen schroom heeft om dwars door onze gebiedsprocessen heen te banjeren.
Dat doet iets met het vertrouwen. Vertrouwen dat al tot een dieptepunt was gedaald krijgt op deze manier een extra knal te verwerken. Je zal maar PAS-melder zijn en net van Remkes gehoord hebben dat je met prioriteit gelegaliseerd moet worden. Je zal maar woningen moet bouwen vanwege de enorme krapte die er momenteel is. Dan is het een hard gelag dat RWS met een grote zak geld haar eigen projecten veilig stelt, zonder daarin andere belangen te wegen.
En voorzitter, in dit geval gaat het ook om onze belangen. Zes Gelderse boerderijen zijn gekocht voor een weg die toch een flink eind bij de Veluwe aangelegd moet worden. In Gelderland kan je door onze grote natuurgebieden, die centraal in het land liggen, nu eenmaal veel stikstofruimte verwerven voor je euro. En die angst is niet nieuw. Dit hebben we in deze Staten heel breed al geuit sinds 2019. We hebben daar ook afspraken over gemaakt in onze beleidsregels. Maar wie schetst onze verbazing: het zijn juist overheden die op struintocht over de Veluwe trekken.
Overheden! Waar je toch juist van mag verwachten dat ze begrijpen hoe gevoelig dat ligt en hoe belangrijk het is om elkaar te respecteren, te informeren en samen op te trekken. Ik constateer dat dit niet het geval is.
Dan over de werkwijze van Rijkswaterstaat. Als we informatie van de Gelderlander moeten geloven, heeft er wel degelijk overleg plaatsgevonden tussen de provincie en RWS. Ik ga graag af op feiten en wil ook het principe van hoor en wederhoor toepassen, dus ik hoor graag een reactie van de gedeputeerde hierop.
Maar voor wat ik zelf kan controleren ontstaat toch een ontluisterend beeld van de werkwijze van RWS. Gisteren mocht ik correspondentie tussen RWS en een Gelderse boer inzien waarin werd aangegeven: "Het lijkt er op dat wij niet kunnen wachten op de afspraken die we als overheden onderling moeten maken over stikstofruimte", schrijft een adviseur van Rijkswaterstaat vorig jaar december aan de boer. "Om die reden zijn een paar collega's en ik nu op pad gestuurd om toch wat stikstof te verwerven voor de Ring Utrecht."
Dit versterkt toch wel het beeld dat de urgentie om een weg aan te leggen zwaarder weegt dan het volgen van zorgvuldige route waarbij afspraken tussen overheden gevolgd worden.
En ook als je kijkt naar de boerderijen die uiteindelijk zijn opgekocht vallen een aantal zaken op. Zo is er een bedrijf gekocht dat volgens de vergunning een luchtwasser zou moeten hebben, maar deze helemaal niet had. Daar schrijft het ministerie over: schaf nog even snel een luchtwasser aan, dan klopt de zaak weer en kunnen wij jullie bedrijf kopen. Dat het ministerie stikstoftrucjes toepast is allang geen geheim meer voor ons, maar de trucendoos is inmiddels zo omvangrijk dat Hans Kazan er nog jaloers op zou worden. Volgens mij hebben deze staten daar ook een uitspraak over gedaan: geen stikstoftrucjes! Ik hoor graag een reactie van de gedeputeerde op de zojuist beschreven werkwijze.
Vandaag wil ik een duidelijk signaal afgeven over hoe wij vanuit onze positie als provinciale staten tegen deze zaak aankijken. Wij zijn gekozen om op te komen voor onze Gelderse inwoners en bedrijven. Als we nog iets willen verbeteren aan het vertrouwen van de samenleving, moeten dit soort praktijken stoppen. En daarom dien ik een motie in, met een zeer lange stoet aan mede-indieners.
Ik dank u wel.
