Wanneer is het genoeg?
Als het gaat om verduurzaming van de landbouw, hoor ik vaak de vraag: “Wanneer is het genoeg?” (o.a. Martin Sommer in de Volkskrant van 30 oktober jl.) De vraag komt voort uit zorg om de toekomst van de landbouw. De eisen die aan boeren worden gesteld ten aanzien van dierenwelzijn, emissies en biodiversiteit worden steeds strakker. Dit vraagt dat agrarische bedrijven zich continu blijven aanpassen. Terwijl er al heel veel stappen zijn gezet. Sommigen raken hierdoor ontmoedigd. Ze hebben het gevoel dat ze het nooit goed kunnen doen. Het is natuurlijk jammer als boeren de moed en de lol in het werk verliezen.
Toch vind ik het een verbazingwekkende vraag.
Ten eerste omdat het antwoord zonneklaar is. Het is genoeg als landbouwhuisdieren een goed leven hebben, lucht en water schoon zijn, en de biodiversiteit op boerenland hersteld is. En zoveel is duidelijk: daar zijn we nog niet. U voelt de volgende vraag al aankomen: wanneer hebben we dat wel bereikt? Wat betekent een goed dierenleven, schoon water en schone lucht, en herstelde biodiversiteit? Ook dat antwoord is simpel: dat bepalen we met ons allen. En daarom is het niet erg waarschijnlijk dat daar ooit een doelstelling voor komt die nooit meer verandert. De normen worden eerder strakker dan ruimer, omdat we meer leren over wat een gezonde leefomgeving is, en we met steeds meer mensen deze aarde moeten delen.
Ten tweede vind ik het een verbazingwekkende vraag omdat ik die nooit hoor over innovatie. Niemand zegt dat de landbouw moet stoppen met innoveren, omdat het een keer genoeg is. Iedere boer zal zijn of haar bedrijf verder willen ontwikkelen. Er zijn altijd wel grote of kleine dingen die anders kunnen, beter. Een mooie ambitie die hoort bij liefde voor het vak! Wat als we verduurzaming gaan zien als innovatie? Als het onderdeel wordt van de eer van het boer-zijn? Van het continu leren en verbeteren?
Gelukkig zijn er veel boeren en partijen in de keten die er zo tegenaan kijken. Deze bedrijven maken van verduurzaming een sport. De vraag vanuit de maatschappij om meer dierenwelzijn, meer biodiversiteit en minder emissies worden hier beantwoord, omdat deze boeren en andere partijen het zelf ook willen. Ik zie daar trots en toekomstperspectief. En volgens mij wordt het werk zo ook veel leuker.
Als ChristenUnie Gelderland willen we graag toekomstperspectief voor boeren. We kunnen en willen niet zonder hen. We willen graag dat ze weer plezier hebben in hun werk en waardering krijgen uit de maatschappij. Daarom willen we het voor hen mogelijk en aantrekkelijk maken om te verduurzamen… EH… innoveren
