OV is van levensbelang
Q&A met Statenlid Freek Rebel
Onlangs heb je over het thema ov aangeklopt bij de Tweede Kamer. Inmiddels zijn daar schriftelijke vragen over gesteld door Stieneke van der Graaf over het ov in Gelderland én de rest van Nederland. Waarom is het belangrijk dat deze vragen gesteld zijn?
Het belangrijkste aan de gestelde vragen is dat het gaat om het in stand houden van ov. Dan gaat het om de vragen: wie betaalt er mee? En wat betekent dat voor Gelderland? Mobiliteit gaat namelijk niet alleen over of je op de fiets, in de trein of met de bus reist. Het gaat ook om je reisbeweging in het algemeen: waar werk je? Waar ga je naar school? Woon je daar dichtbij? Dat zijn de plekken waar je als mens een bijdrage levert aan de samenleving. Uiteindelijk gaat mobiliteit dus over de leefbaarheid van een dorp of stad, en daarvoor is goed én betaalbaar ov van groot belang. Dat kan en mag niet over het hoofd worden gezien.
Wat hoop je dat uit de gestelde vragen voortkomt?
Het hoofddoel van de vragen is niet dat er één-twee-drie een oplossing komt voor dit vraagstuk. Wat mij betreft is het belangrijkste dat het gesprek op gang komt, en dat de urgentie van het ov-vraagstuk in wordt gezien. Er moeten namelijk op korte termijn keuzes gemaakt worden, om een evenwichtig vervoersaanbod te kunnen behouden en faciliteren. Dat is niet alleen een Gelders vraagstuk, maar dat geldt voor heel Nederland. Keuzes gaan over verschillende zaken: zetten we in op ov, de duurzame auto of deelmobiliteit? Welke keuzes maken we tussen de Randstad en het buitengebied? Het zijn moeilijke keuzes, maar dat betekent dat ze júíst gemaakt moeten worden. Dit vraagstuk vraagt dan ook om een langetermijnvisie op vervoer. Anders dreigt het gevaar dat we van probleem naar probleem blijven hoppen.
Wat gebeurt er met het ov in Gelderland en in de rest van ons land als er nu niet ingegrepen wordt?
Er zullen minder ov-faciliteiten zijn voor dezelfde kosten als nu. Dit zal ertoe leiden dat minder mensen gebruik zullen maken van het ov. Dat zorgt ervoor dat er zoveel verschraling kan ontstaan dat verkeersarmoede op de loer ligt. Die vorm van armoede ontstaat als je niet meer in staat bent om te reizen naar de plekken waar je heen moet kunnen gaan, zoals je werk of school. Het grote en ingrijpende gevolg daarvan is dat de leefbaarheid onder druk komt te staan. Buslijnen verdwijnen, doordat vervoersbedrijven te maken hebben met lagere bezetting in het ov. Dit is grotendeels een direct gevolg van de coronacrisis. Gelderland wordt hierdoor in sommige gebieden écht minder bereikbaar. Dat is iets waar ik me oprecht zorgen over maak. Daarom is het noodzaak dat er nú iets gebeurt, en dat we het gesprek hierover aangaan met alle betrokken partijen.
Je vindt dat de privatisering van het ov de reiziger niet helpt. Kun je dit uitleggen?
Doordat het ov aan de markt is overgelaten, is rendement van het ov een leidend principe. Er wordt gekeken naar de winst die gemaakt kan worden, niet naar de vervoersbehoefte. Er wordt dus niet gekeken naar of een school een goede verbinding heeft met nabijgelegen dorpen, maar puur naar de winst die die lijnen eventueel op kunnen leveren. Dat vind ik vreemd, omdat OV echt onmisbaar is in onze samenleving. Waarom is winst dan het uitgangspunt, en niet de leefbaarheid en vervoersbehoefte? Daarom is Rijksoverheid ook een geschikte partij om bij te dragen aan regionaal ov: het gaat om de bereikbaarheid van héél Nederland. Vervoersbedrijven zijn goed in het organiseren van de dienstverlening, maar niet in het realiseren van langetermijndoelen zoals duurzaamheid. Hierin kan de overheid wél een enorme bijdrage leveren, het lijkt me dan ook meer dan logisch dat de overheid daar gebruik van maakt. Zo houden we het ov toegankelijk, bereikbaar én betaalbaar.
Je hebt het over het maken van keuzes. Welke mogelijkheden of kansen bieden deze keuzes?
Deze tijd vraagt om moeilijke keuzes, maar biedt dus ook de kans om Gelderland bereikbaar te houden nu én in de toekomst.
Foto van Ant Rozetsky, Unsplash
