Je ziet het al jaren minder worden met de vogels. Dat gaat je aan het hart. Het is stil geworden op het boerenland, en ook in natuurgebieden blijft het achteruit gaan. En niet alleen de vogels: ook de bloemen en de insecten. Je maakt je zorgen. Over de natuur. Over de kwaliteit van de lucht en het water. Wanneer wordt daar nu eens echt iets aan gedaan? Waarom wordt wat kwetsbaar is, niet beter beschermd? Er is nog maar zo weinig over van het mooie landschap. Zo weinig echte stilte.

Het debat over landbouw en natuur is volledig gepolariseerd. Over en weer worden beschuldigingen gedaan, elkaars kennis wordt in twijfel getrokken, uitspraken worden al snel als aanval opgevat. Eigenlijk is er geen gesprek. Er wordt namelijk niet geluisterd. Aan beide zijden is er pijn. Pijn van de boer die zich niet gewenst voelt. Pijn van de natuurliefhebber die wat zij liefheeft, ziet verdwijnen. En dan is er nog een derde soort pijn. Dat is de dubbele pijn van boeren en burgers, zoals ik, die verdriet hebben om zowel het verlies aan boeren, als het verlies aan natuur. En het doet pijn dat de kloof alleen maar dieper en breder lijkt te worden. Want een ding is mij duidelijk: we hebben elkaar nodig voor een uitweg.

Op Twitter moet ik mij soms verbijten om niet vanuit de onderbuik te reageren. Zijn ze bij [piep] nu helemaal betoeterd dat ze boeren uitmaken voor dieven? Gelooft die boer nu echt dat er geen probleem is met stikstof? Wel een beetje naïef van die boswachter om iedere akker bloemrijk te wensen. Nee boer, ik val je niet aan. Het is laveren, want ik begrijp de pijn van de een en van de ander. En ik wil niet meedoen met het moddergooien, het sneren en het jij-bakken.

Er zijn weinig boeren die een hekel hebben aan natuur – al zouden ze dat door de hitte van de strijd nog krijgen. En er zijn weinig natuurliefhebbers die een hekel hebben aan boeren – al worden sommigen wanhopig en daarom bitter. Beide zijden zijn gekwetst omdat ze geen erkenning vinden van hun pijn. Kan het boeren echt niet schelen dat de natuur zo hard achteruit gaat? Kan het die natuurmensen echt niet schelen dat mijn bedrijf eraan onderdoor gaat? Waar denken ze dan dat hun eten vandaan komt?

Ik denk dat het daar begint. Bij erkenning van de pijn van de ander. Bij interesse in wat de ander drijft. Genieten van je koeien die de wei ingaan. Genieten van een zingende veldleeuwerik. Erachter komen dat die ander er niet op uit is om kapot te maken wat voor jou belangrijk is. Op zoek gaan naar wat de ander nodig heeft om jou tegemoet te komen. Erkennen dat we verschillend zijn en ons best moeten doen om elkaar te begrijpen. Ik weet zeker dat het kan. Er zijn zoveel voorbeelden van boeren die samenwerken met natuurbeheerders en vrijwilligers. Boeren die bijdragen aan beheer van natuurgebieden. Boeren die zorgen voor meer natuur op hun eigen land. Boeren die zelf ook genieten van die zingende veldleeuwerik. Natuurbeheerders die goed begrijpen dat die boer wel affiniteit heeft met natuur, maar aan het eind van de dag ook zijn koeien nog moet kunnen melken. Dat ze een boer met grond kunnen helpen om natuurinclusiever te worden.

Op microschaal lijkt het te kunnen. Maar de verbinders onder de boeren en de natuurliefhebbers durven momenteel nauwelijks nog hun mond open te doen. We hebben ook leiders nodig die de nuance zoeken, de verbinding, de oplossingen die misschien een beetje pijn doen maar aan beide zijden als oplossing kunnen worden gezien. En met leiders bedoel ik de voorzitters en directeuren, maar ook de Twitteraars met veel volgers en impact. Ik roep hen op om volwassen te worden en verantwoordelijkheid te gaan nemen. Te stoppen met beschuldigingen en het afschuiven van verantwoordelijkheid. Met het belachelijk maken van anderen en het rondstrooien van alternatieve feiten. Te huilen met de wolven in het bos (oeps, gevoelig onderwerp). Ik roep hen op om het gesprek echt aan te gaan. Bel elkaar gewoon een keer. Ontmoet elkaar. 

We kunnen niet zonder boeren. We kunnen niet zonder natuur. We willen niet zonder elkaar.